Sarah Bernhardt. Niezrównana aktorka

C.W. Gortner

Sarah urodziła się jako cóka kurtyzany. Dzieciństwo spędziła wśród obcych ludzi, Jako mała dziewczynka trafiła do szkoły prowadzonej przez zakonnice. Już wtedy pokochała aktorstwo i sprzeciwiała się życiu jakie prowadziła jej matka. Uważała, że jest zdolna do czegoś więcej. Sarah usiłuje zdobyć sławę na deskach teatru i dąży do zdobycia niezależności. Nie jest to takie proste, bo od początku ma niekonwencjonale podejście do gry aktorskiej, co początkowo spotyka się z krytyką i odrzuceniem. Jej swobodny tryb życia zmienia się, kiedy okazuje się, że jest w ciąży. Sarah decyduje się na urodzenie dziecka, co stawia jej karierę pod znakiem zapytania. Do tej pory nie słyszałam o Sarze Bernhardt, a jest to niezwykła postać. Córka kurtyzany, artystka, modelka, aktorka, właścicielka teatru, matka... Przybierała różne wcielenia. Miała trudne dzieciństwo, później też nieszczęścia jej nie omijały, ale zawsze się z nich podnosiła i odnosiła duże sukcesy. Czytając powieść, miałam wrażenie, że się do niej przeniosłam i niczym cień snułam się najpierw za tą małą dziewczynką, nastolatką, kobietą. Towarzyszyłam jej przez cały czas, dokładnie obserwowałam i przeżywałam razem z nią wzloty i upadki, współodczuwałam targające nią emocje. Powieść wydaje się bardzo autentyczna. Dużo tu detali, tło bogate jest w wydarzenia historyczne. Już od pierwszego rozdziału zanurzyłam się w tą historię i nie chciałam się z niej wynurzać aż do samego końca.

To, co czeka nas w życiu, jest niepewne. Droga, którą będziemy szli do obranych sobie celów, w każdej chwili może się zmienić. Nieunikniona porażka może doprowadzić nas do sukcesu… lub odwrotnie. Poznajcie historię Sarah Bernhardt, kobiety, w którą nie wierzyła nawet własna matka – a jednak stała się ikoną i inspiracją dla wielu młodych aktorek, które dzisiaj pragną być jak ona. „Pamiętaj, aby wybrać życie, jakiego pragniesz” (s. 75) Sarah do ósmego roku życia wychowywała się w małej, wiejskiej miejscowości. Jej dzieciństwo było spokojne i niemal beztroskie aż do momentu przyjazdu jej matki. Sarah niestety musiała opuścić zielone lasy Bretanii i wspólnie z matką zamieszkać w zupełnie nowym dla siebie miejscu – w Paryżu. Jej wyjazd z miejsca, w którym się wychowała, wiązał się także ze zmianą jej dotychczasowych przyzwyczajeń. Styl życia Julii, matki Sarah, sprawił, że nie była ona w stanie wychowywać córki jak „idealna matka”, dlatego dziewczyna trafiła do szkoły z internatem prowadzonej przez siostry zakonne – to miejsce musiało zastąpić jej kochający dom, ukształtować i nauczyć walczyć o wyznaczone sobie cele. A jednym z celów Sarah było to, aby nie stać się taka jak jej matka. Za wszelką cenę pragnęła uniknąć bycia kurtyzaną; chciała być kobietą niezależną od mężczyzn i osiągać sukcesy, których była warta. Dziewczyna marzyła, aby zostać aktorką, i choć jej matka wcale nie popierała jej pomysłu, Sarah postanowiła stanowczo zawalczyć o swoją przyszłość, o swoje dalsze, szczęśliwe życie. Powieść biograficzna napisana przez C.W. Gortnera to niezwykle inspirująca historia o kobiecie, która pomimo licznych przeszkód dążyła do wyznaczonego sobie celu. Przeciwstawiała się zdaniu matki, wielokrotnie musiała „udowadniać” swój talent aktorski. Jej droga do osiągnięcia sukcesu nie była łatwa – a wręcz wiązała się z licznymi upokorzeniami ze strony innych ludzi – Sarah Bernhardt nigdy jednak nie zrezygnowała ze swoich planów… i to doprowadziło do tego, że osiągnęła to, czego chciała. Historia aktorki Sarah Bernhardt moim zdaniem warta jest poznania i myślę, że może stanowić ona motywację do tego, aby walczyć o swoje marzenia i spełniać je. Dla mnie ta historia była po prostu niesamowita. I przywróciła mi wiarę – ale nie w ludzi. Przywróciła mi wiarę w samą siebie; wiarę, która jest w moim wnętrzu i która mi podpowiada, że „Możesz osiągnąć to, czego pragniesz”. Na razie ta książka zasługuje na miano najlepszej książki, którą przeczytałam w tym roku. Czy jakaś inna powieść mnie jeszcze zaskoczy…? Zobaczymy!

Z książką C.W. Gortnera po raz pierwszy miałam do czynienia około cztery lata temu. Czytałam wtedy powieść pt.: „Maria Fiodorowna. Pamiętnik carycy”. Natomiast niedawno miałam okazję zapozać się z innym tytułem tego autora mianowicie mowa tutaj o „Sarah Bernhardt. Niezrównana aktorka”. Sarah była niechcianą córką kurtyzany, która pewnego dnia posłała ją do szkoły prowadzonej przez zakonnice. Główna bohaterka odnalazła tam swoje powołanie – teatr. Aby uniknąć losu swojej matki i ciotki, starała się zdobyć uznanie na scenie. Życie kobiety pełne było skandali, jednak dzięki talentowi oraz odważnym interpretacjom postaci, w które się wcielała, udało się jej zdobyć uznanie świata. Nigdy wcześniej nie słyszałam o tej postaci, tak więc naprawdę cieszę się, że mogłam zapoznać się z tą pozycją. Życie Sarah z pewnością nie było łatwe, jednak przezwyciężała kolejne przeciwności losu, dzięki czemu spełniała swoje marzenia. Samotnie wychowywała syna (ojciec dziecka nie poczuwał się do odpowiedzialności) oraz opiekowała się młodszą siostrą. Oparcie znalazła jedynie w starszej sąsiadce oraz dawnej przyjaciółce ze szkoły. Poznała wiele postaci tj. np. Oskara Wilde czy też Wiktora Hugo. W pewnych sytuacjach potrafiła pokazać swój charakter, nie licząc się z ewentualnymi konsekwencjami. Była to interesująca lektura. Autor „oddał” głos głównej bohaterce, która opowiedziała czytelnikom swoją historię. Jeżeli ktoś jest fanem pióra tego pisarza, to być może ta powieść mu się spodoba.

Wyjątkowość artystów przejawia się często w ich umiejętnościach zadziwiania wszystkich dookoła swoim nietuzinkowym sposobem życia, wyglądem, zachowaniem, umiejętnościami, czy czymkolwiek innym co potrafi wzbudzić w nas jakieś uczucia. Skąd się jednak biorą tacy ludzie? Czy urodzili się w wyjątkowych okolicznościach, a ich osobowość została zbudowana na niecodziennych fundamentach? A może w każdym z nas jest ukryty artysta, jednak nie w każdym z nas jest tyle odwagi, żeby go z siebie wykrzesać? Sarah Bernhardt przyszła na świat jako owoc pracy jej matki kurtyzany. Nie zaznała od niej ciepła i troski, której dziewczynka potrzebowała jako dziecko. Od najmłodszych lat znajdowała się u niani w Bretanii do czasu, gdy Julie postanowiła zabrać córkę do swojego domu w Paryżu. Niedługo później Sarah została wysłana do klasztoru w Wersalu, gdzie odkryła swoją miłość do grania na scenie. Postanowiła, że zostanie aktorką. W takich historiach może liczymy na niecodzienne zwroty akcji, które pozwalają naszym bohaterom pokonywać kolejne przeszkody, jednak życie nie rozpieszczało Sarah. Akcja była w ciągłym ruchu. Nie było momentu w którym nasza protagonistka zwolniła tempo. Niewiele przez to pojawiało się jej przemyśleń. Zwykle były one krótkie i najczęściej powodowały kolejne wydarzenia. Przez całą historię przewijało się wiele postaci i nawet jeśli ich rola nie była istotna w powieści, to jednak nie zrobiono ich wyłącznie jako tła. Byli to zwykli ludzie, robiący codzienne czynności każdego szarego człowieka, a jednak podczas czytania można było odczuć ich obecność, jakby w każdej chwili mogli wrócić. Co jest logiczne, bo tak działa nasze życie, że ktoś przychodzi, bądź odchodzi, ale póki żyje, to gdzieś na świecie jest. Niejednokrotnie jednak można spotkać historie w których ważność mają tylko protagoniści, a cała reszta wygląda jakby była z tektury. Tutaj autor postanowił wlać życie w każdą postać. Czy to dlatego, że historia oparta jest na prawdziwych wydarzeniach i żyjących osobach? Być może, nie zmienia to przyjemności płynącej z lawirowania bohaterki z postaciami. Tło wydarzeń obejmuje również wojnę francusko-pruską, przez co perypetie nie dotyczą tylko życia Sarah, ale też tego, co działo się w tym czasie w niektórych państwach Europy. Wiele z takich nieoczekiwanych przewrotów losu budowało tory naszej bohaterce. Autor książki zgrabnie operował wydarzeniami, a sposób ich przedstawienia sprawiał, że biła od nich lekkość, elegancja i dostojność, czyli coś, co kojarzy mi się z francuską kolebką kultury i sztuki. Postać Sarah sprawia wrażenie zagubionej i ekscentrycznej. Bardzo łatwo jest się z nią utożsamić i tym samym dopingować. Obraz Paryża jako pełnego spieszących się ludzi i klimat stworzony na podstawie opisów kojarzył się z czymś zwykłym, brudnym, czasem wręcz szkaradnym, ale taki zdecydowanie bardziej mi przypadł do gustu przez swoją przeciętność. Historia rzuca obraz na fenomen światowej sławy nieukazany z perspektywy sukcesu, a drogi do niego. Drogi, która nie była łatwa. Osobiście bardzo przypadła mi do gustu i z chęcią zatapiałam się w lekturze na kilka godzin, do czego również Was zachęcam.

Christopher W. Gortner jest jednym z tych autorów, po których książki sięgam w ciemno, bez względu na to, o czym są. Jest dla mnie prawdziwym czarodziejem pióra, który w niezwykły sposób potrafi opowiadać o kobietach, wcielając się w nie w narracji pierwszoosobowej. O ile wcześniej wiedziałam, o kim mówił w swoich powieściach, o tyle o Sarah Bernhardt usłyszałam po raz pierwszy. Nie miałam pojęcia, kim była, gdy sięgałam po książkę. Sarah była nieślubnym dzieckiem kurtyzany. Niekochana przez matkę, nieznająca swojego ojca, była oddawana na wychowywanie w różnych miejscach. By uchronić się przed niechcianym małżeństwem, postanowiła spróbować sił w aktorstwie. Jej droga na szczyt była wyboista. Autor opisuje, jak wyglądała. Za sprawą tej powieści przeniosłam się w miejscu i czasie. Totalnie przepadłam, czytając o niekochanej dziewczynce, która znalazła na chwilę swoje miejsce w klasztornej szkole, a potem postanowiła zostać aktorką. Pokochałam Sarah, choć niektóre jej decyzje były dla mnie niepojęte. Miała jednak w sobie tyle charyzmy, że chciałam przebywać razem z nią. Za to z całą mocą nienawidziłam jej matki. Miałam ochotę odciąć sobie dopływ powietrza za każdym razem, gdy tylko pojawiała się na kartach powieści. Autor w tej historii pokazuje, jak traktowano kobiety, co było "wyznacznikiem" ich wartości. Oddaje stan mentalny ówczesnego społeczeństwa. Uwielbiam powieści Gortnera nie tylko za to, że są dopracowane w warstwie historycznej. Autor idealnie oddaje również złożony charakter postaci, o której opowiada. Kupiłam Sarah z całym dobrem inwentarza. Widać, że ta aktorka fascynowała autora i dołożył wszelkich starań, by z kart powieści patrzyła na nas postać z krwi i kości, a nie wydmuszka, o której za chwilę zapomnimy. Za to niezwykle cenię powieści autora. To nie są nudne, napompowane datami i nazwiskami książki, a pełne życia historie, które czytelnik chłonie całym sobą. Polecam.

Christopher W. Gortner jest amerykańskim pisarzem hiszpańskiego pochodzenia. Pisze powieści historyczne. Ukończył New College of California oraz Fashion Institute of Design and Merchandising w San Francisco, a tytuł magistra sztuk pięknych zdobył dzięki pracy dyplomowej z epoki renesansu. Przez jedenaście lat pracował jako publicysta oraz koordynator pokazów mody, a następie poświęcił się pracy w służbie zdrowia. W 2012 r., po niespodziewanym sukcesie pisarskim, postanowił na dobre oddać się pisaniu powieści. Jego książki zostały przetłumaczone aż na 21 języków. Sarah Bernhardt od najmłodszych lat wychowywała się pod czujnym okiem niani w Bretanii, gdzie mówiła wyłącznie po bretońsku. Pewnego razu matka dziewczynki postanowiła zabrać ją ze sobą do Paryża, a następnie, wypełniając wolę jej ojca, umieściła Sarah w klasztorze Grand-Champs w Wersalu. Tam, grając rolę anioła w spektaklu religijnym, dziewczynka odkryła swój aktorski talent i zamierzała go pielęgnować, byle tylko nie podzielić losu matki – kurtyzany prowadzącej popularny w Paryżu salon uciech. Sarah nigdy nie spotkała swojego ojca, który na zawsze pozostał dla niej nieznany, ale kiedy dowiedziała się, że to dzięki nie mu trafiła do klasztoru, postanowiła przyjąć sakrament chrztu świętego i zostać katoliczką. Wcześniej, tak jak jej matka oraz ciotka, była żydówką. Po opuszczeniu klasztoru, zdała egzamin do Konserwatorium Sztuk Dramatycznych w Paryżu, gdzie rozpoczęła studia aktorskie. Jej sceniczna popularność zaczęła nabierać tempa w teatrze Comédie-Française, lecz Sarah nie zagrzała tam zbyt długo miejsca, stając się obiektem wielkiego skandalu, po którym jej kariera zawisła na włosku. Jak potoczyły się dalsze losy obiecującej aktorki? Przekonajcie się sami. Christopher W. Gortner zabiera czytelnika do XIX-wiecznego Paryża i pokazuje mu życie jego mieszkańców. Skupia się jednak na wybitnej postaci Sarah Bernhardt, aktorki o niezwykle barwnej i bogatej biografii. Jestem pod ogromnym wrażeniem tego, że autor wcielił się w kobiecą rolę i przedstawił historię Sarah z jej perspektywy, stosując narrację pierwszoosobową w formie żeńskiej. Cały czas miałam wrażenie, że powieść napisana jest przez kobietę. „Sarah Bernhardt. Niezrównana aktorka” to książka, po którą powinien sięgnąć każdy czytelnik zachwycony powieścią Taylor Jenkins Reid „Siedmiu mężów Evelyn Hugo”. O ile Evelyn Hugo to postać fikcyjna, tak Sarah Bernhard jest postacią historyczną, która na dobre wpisała się w karty historii francuskiego teatru. Nie będę porównywać ze sobą tych książek, ponieważ są według mnie z dwóch różnych literackich światów, ale nie da się ukryć, że w obu pojawiają się podobne elementy. Mam tutaj na myśli nie tylko liczne skandale, w które wplątują się bohaterki, ale też, co może być dla wielu zaskakujące, wątek homoseksualny. Tak, w czasach, w których żyła Sarah Bernhardt byli geje i były lesbijki. Zaciekawiłam? Mam nadzieję, że tak. Choć było to moje pierwsze spotkanie z twórczością Christophera W. Gortnera, to muszę przyznać, że pokochałam jego styl pisania. Niesamowicie szybko wciągnęłam się w porywającą fabułę powieści i w mgnieniu oka przeczytałam całą książkę, choć nie należy do tych najcieńszych. Nigdy nie sądziłam, że polubię się z powieściami historycznymi. Najpierw przeczytałam dylogię o Sisi autorstwa Allison Pataki, którą byłam zachwycona, teraz w moje ręce wpadła książka Gortnera i mój zachwyt wcale nie maleje. Okazuje się, że o postaciach historycznych można pisać w przystępny i ciekawy sposób, zamiast tworzyć nudne i obszerne biografie, choć trzeba mieć też na uwadze, że w przypadku powieści biograficznych prawda może mieszać się z fikcją. Mimo to z przyjemnością poznawałam losy Sarah. Dalsza część na: https://tamczytam.blogspot.com/2023/03/sarah-bernhardt-niezrownana-aktorka.html

To moje drugie spotkanie z twórczością Gortnera i mam nadzieję, że każde kolejne będzie równie udane. Tym razem, ten znany autor powieści historycznych bierze na warsztat postać Sarah Bernhardt. Wie co robi, jej życie jest fascynujące. Sarah dobrze znała biedę. Dzieciństwo spędziła u obcych ludzi, a jak już pojawiła się matka, to lepiej żeby jej nie było. "Zafundowanie" dorastającej córce życia w środowisku ekskluzywnych kurtyzan jest mało wychowawcze... Szczęśliwie Bernhardt spotykała na swojej drodze dobre dusze. Jedna z nich - Aleksander Dumas (swoją drogą spotkanie pełne uroku) odmieniła jej życie. Życie pełne wzlotów i upadków, nieszczęść i szczęśliwych przypadków. Można by rzec, że bogate jak jej artystyczna dusza. Śpiewała, rzeźbiła, malowała, ale w historii zapisała się jako aktorka. W latach 70 XIX w. była najpopularniejszą aktorka w Europie i Nowym Jorku. Później stała się też mecenasem sztuki; właścicielka teatru, producentka, nauczycielka. A to wszystko dzięki własnej charyzmie i uporowi. To dopiero była osobowość! I w teatrze i w domu ekscentryczna, pewna własnych możliwości, zorientowana na cele. Powieść wydaje się bardzo autentyczna. Gortner dba o historyczne detale (ale nie udaje historyka), a swoje pisanie poprzedza wnikliwym badaniem źródeł o postaci. Tworzy przyjemne, lekko czytające się powieści, przy czym nie tracą one historycznego charakteru. Nie tylko bohaterów się to tyczy, bowiem rewelacyjnie opisał tu klimat Francji XIX w. Z jednej strony rewolucja w świecie sztuki, z drugiej wojna francusko-pruska i oblężenie Paryża. Przyznam, że opisy scen z saloniku, w którym Bernhardt gości paryską bohemę, pełnym zwierząt, witająca ich w wyściełanej atłasem trumnie są genialne. Z drugiej strony upadek Paryża łamie serce. Gorąco polecam, bo to lektura łącząca przyjemne z pożytecznym. Wciągająca, trzymająca poziom do ostatniej strony. Zorientowana na postać, a jednocześnie przybliżająca historię.

Sarah Bernhardt to właściwie Henriette-Rosine Bernard (1844-1923), francuska aktorka teatralna pochodzenia żydowskiego, której biografię przybliża w fabularyzowanej wersji C.W. Gortner. Autor ukazuje jej życie począwszy od ukazania jej jako córki luksusowej kurtyzany, aż po niezwykłą przemianę w najsłynniejszą aktorkę epoki, w której przyszło jej żyć. Sarah Bernhardt pozostawiła po sobie nie tylko pamięć o rolach aktorskich, ale również spisane pamiętniki. Jak to bywa w powieściach, na potrzeby fabuły, autor zafałszował niektóre elementy z życia artystki. Piszemy jednak o beletrystyce, a nie o literaturze faktu. Sarah jako nieślubne dziecko kurtyzany miała to szczęście, że jej edukację opłacała rodzina ojca. W tym czasie jej matka stała się jedną z najbardziej wpływowych paryskich kurtyzan, zadając się z politykami, bankierami, generałami i pisarzami. Dzięki jej koneksjom Sarah w wieku 10 lat została przyjęta do ekskluzywnej szkoły przyklasztornej. Od najmłodszych lat interesowała się aktorstwem. W pewnym jednak momencie matka Sarah, Judith Bernard, postanowiła, że córka nie potrzebuje szkoły klasztornej, a powinna znaleźć sobie cenionego i bogatego protektora. Właściwie Sarah nie ma innego wyjścia, pomimo tego, że marzy zupełnie o innej przyszłości. Mając szesnaście lat jest niezamężna i spodziewa się dziecka (w rzeczywistości jedyne dziecko urodziła w wieku dwudziestu lat). Nie chce jednak oddawać dziecka na wychowanie zakonnicom. Dostaje kilka ról teatralnych i zostaje zatrudniona w Comédie Française. W 1870-1871 podczas wojny francusko-pruskiej i oblężenia Paryża, autor umieszcza ją w roli opiekunki i pielęgniarki rannych żołnierzy. Przyczyniła się zresztą do przekształcenia teatru w szpital. Sarah zakochuje się w jednym z żołnierzy. Sarah zyskała sławę, ale miała skomplikowane życie. Nie stroniła od kochanków, ale w rzeczywistości nigdy nie dbała o żadnego z nich. W świecie zawodowym zyskała sławę, dzięki zjawiskowemu, mrocznemu, ale także nowatorskiemu podejściu do gry aktorskiej. C.W. Gortner pokazuje jej dwa oblicza. Z jednej strony to kobieta uparta, zmotywowana do działania, silna, pełna temperamentu, a z drugiej – zepsuta i wulgarna. Sarah prowadziła fascynujące, niekonwencjonalne życie, pielęgnując przyjaźnie ze znanymi ludźmi: Aleksandrem Dumas, Victorem Hugo, Oscarem Wildem i księciem Bertie z Walii. Gortner ożywia w powieści miłość, nienawiść, wojnę, śmierć, intrygi, namiętność i oczywiście teatr. Powieść dobra, ale nie porywająca. Sarah Bernhardt nie jest w powieści sympatyczną postacią. Jej zachowanie kojarzy mi się z narcyzmem. Myślę jednak, że na ukształtowanie osobowości Sarah i jej stosunku do innych, wielki wpływ miała matka, poznane osoby i oczywiście zdobyte doświadczenia.

Uwielbiam pióro Christophera W. Gortnera i jego podejście do tematu biografii. Zazwyczaj nie sięgam po ten gatunek, ponieważ czuję się bardziej znużona lekturą niż zaciekawiona, ale w tym przypadku przełożenie prawdziwego życia na fabularną opowieść bardzo przypadło mi do gustu. Czytałam wcześniejsze książki autora i wszystkie mnie zachwyciły. Jego styl oraz nieograniczona wyobraźnia porywały mnie na kilka niezapomnianych godzin podczas których żyłam życiem bohaterów. Dodajmy, że niemalże prawdziwym życiem, bo chociaż powieści są fabularne to nawiązują do postaci żyjących naprawdę, które stanęły w opisywanych sytuacjach. W ten sposób nie tylko zyskałam dodatkową wiedzę, ale i zrozumiałam, że książki historyczne mogą być wciągające oraz pasjonujące. W najnowszym dziele Gortnera czytamy o Sarah Bernhardt, córce kurtyzany i jednej z najsłynniejszych aktorek swojej epoki. Jej życie było pełen wyzwań, niespodzianek a także niepowodzeń a autor wszystko to ujął w przepełnionej emocjami lekturze, która pobudzała moje szare komórki. Aby uniknąć losu swojej marki Sarah przeszła przez drogę licznych skandali, chciała się uniezależnić i odnaleźć na deskach teatru. Niestety w pewnym momencie zachodzi w ciążę i wydaje się, że to przesądzi o jej karierze. Ale przecież w końcu osiągnęła swój cel, prawda? Nigdy w życiu nie pomyślałabym, że powieść o losach danej autorki aż tak bardzo przypadnie mi do gustu. A jednak jej burzliwe życie, liczne przeciwności oraz pojawiające się wyzwania sprawiły, że po prostu nie mogłam się oderwać od tego co czytam. Sam autor również przyłożył do tego swoją rękę, ponieważ gdyby nie jego cudowny styl pewnie nie wgryzłabym się w temat aż tak bardzo. A jednak te ponad pięćset stron przepłynęło mi przez palce w zaskakująco szybkim tempie co tylko udowadnia jak dobra, smaczna i wciągająca była to lektura. "Sarah Bernhardt. Niezrównana aktorka" to utrzymana na bardzo wysokim poziomie biografia, która w prosty sposób pozwala zrozumieć losy prezentowanej postaci. Skrupulatne przedstawienie faktów dobrze łączy się z fabularnym przedstawieniem oraz masą przeróżnych emocji. Christopher W. Gortner pisze z pasją i wiarygodnością, nie zapomina o szczerości oraz przedstawia przeszłość w imponujący sposób, więc wszystkie jego powieści ogromnie Wam polecam.