Sarah Bernhardt. Niezrównana aktorka

C.W. Gortner

Christopher W. Gortner jest jednym z tych autorów, po których książki sięgam w ciemno, bez względu na to, o czym są. Jest dla mnie prawdziwym czarodziejem pióra, który w niezwykły sposób potrafi opowiadać o kobietach, wcielając się w nie w narracji pierwszoosobowej. O ile wcześniej wiedziałam, o kim mówił w swoich powieściach, o tyle o Sarah Bernhardt usłyszałam po raz pierwszy. Nie miałam pojęcia, kim była, gdy sięgałam po książkę. Sarah była nieślubnym dzieckiem kurtyzany. Niekochana przez matkę, nieznająca swojego ojca, była oddawana na wychowywanie w różnych miejscach. By uchronić się przed niechcianym małżeństwem, postanowiła spróbować sił w aktorstwie. Jej droga na szczyt była wyboista. Autor opisuje, jak wyglądała. Za sprawą tej powieści przeniosłam się w miejscu i czasie. Totalnie przepadłam, czytając o niekochanej dziewczynce, która znalazła na chwilę swoje miejsce w klasztornej szkole, a potem postanowiła zostać aktorką. Pokochałam Sarah, choć niektóre jej decyzje były dla mnie niepojęte. Miała jednak w sobie tyle charyzmy, że chciałam przebywać razem z nią. Za to z całą mocą nienawidziłam jej matki. Miałam ochotę odciąć sobie dopływ powietrza za każdym razem, gdy tylko pojawiała się na kartach powieści. Autor w tej historii pokazuje, jak traktowano kobiety, co było "wyznacznikiem" ich wartości. Oddaje stan mentalny ówczesnego społeczeństwa. Uwielbiam powieści Gortnera nie tylko za to, że są dopracowane w warstwie historycznej. Autor idealnie oddaje również złożony charakter postaci, o której opowiada. Kupiłam Sarah z całym dobrem inwentarza. Widać, że ta aktorka fascynowała autora i dołożył wszelkich starań, by z kart powieści patrzyła na nas postać z krwi i kości, a nie wydmuszka, o której za chwilę zapomnimy. Za to niezwykle cenię powieści autora. To nie są nudne, napompowane datami i nazwiskami książki, a pełne życia historie, które czytelnik chłonie całym sobą. Polecam.

Christopher W. Gortner jest amerykańskim pisarzem hiszpańskiego pochodzenia. Pisze powieści historyczne. Ukończył New College of California oraz Fashion Institute of Design and Merchandising w San Francisco, a tytuł magistra sztuk pięknych zdobył dzięki pracy dyplomowej z epoki renesansu. Przez jedenaście lat pracował jako publicysta oraz koordynator pokazów mody, a następie poświęcił się pracy w służbie zdrowia. W 2012 r., po niespodziewanym sukcesie pisarskim, postanowił na dobre oddać się pisaniu powieści. Jego książki zostały przetłumaczone aż na 21 języków. Sarah Bernhardt od najmłodszych lat wychowywała się pod czujnym okiem niani w Bretanii, gdzie mówiła wyłącznie po bretońsku. Pewnego razu matka dziewczynki postanowiła zabrać ją ze sobą do Paryża, a następnie, wypełniając wolę jej ojca, umieściła Sarah w klasztorze Grand-Champs w Wersalu. Tam, grając rolę anioła w spektaklu religijnym, dziewczynka odkryła swój aktorski talent i zamierzała go pielęgnować, byle tylko nie podzielić losu matki – kurtyzany prowadzącej popularny w Paryżu salon uciech. Sarah nigdy nie spotkała swojego ojca, który na zawsze pozostał dla niej nieznany, ale kiedy dowiedziała się, że to dzięki nie mu trafiła do klasztoru, postanowiła przyjąć sakrament chrztu świętego i zostać katoliczką. Wcześniej, tak jak jej matka oraz ciotka, była żydówką. Po opuszczeniu klasztoru, zdała egzamin do Konserwatorium Sztuk Dramatycznych w Paryżu, gdzie rozpoczęła studia aktorskie. Jej sceniczna popularność zaczęła nabierać tempa w teatrze Comédie-Française, lecz Sarah nie zagrzała tam zbyt długo miejsca, stając się obiektem wielkiego skandalu, po którym jej kariera zawisła na włosku. Jak potoczyły się dalsze losy obiecującej aktorki? Przekonajcie się sami. Christopher W. Gortner zabiera czytelnika do XIX-wiecznego Paryża i pokazuje mu życie jego mieszkańców. Skupia się jednak na wybitnej postaci Sarah Bernhardt, aktorki o niezwykle barwnej i bogatej biografii. Jestem pod ogromnym wrażeniem tego, że autor wcielił się w kobiecą rolę i przedstawił historię Sarah z jej perspektywy, stosując narrację pierwszoosobową w formie żeńskiej. Cały czas miałam wrażenie, że powieść napisana jest przez kobietę. „Sarah Bernhardt. Niezrównana aktorka” to książka, po którą powinien sięgnąć każdy czytelnik zachwycony powieścią Taylor Jenkins Reid „Siedmiu mężów Evelyn Hugo”. O ile Evelyn Hugo to postać fikcyjna, tak Sarah Bernhard jest postacią historyczną, która na dobre wpisała się w karty historii francuskiego teatru. Nie będę porównywać ze sobą tych książek, ponieważ są według mnie z dwóch różnych literackich światów, ale nie da się ukryć, że w obu pojawiają się podobne elementy. Mam tutaj na myśli nie tylko liczne skandale, w które wplątują się bohaterki, ale też, co może być dla wielu zaskakujące, wątek homoseksualny. Tak, w czasach, w których żyła Sarah Bernhardt byli geje i były lesbijki. Zaciekawiłam? Mam nadzieję, że tak. Choć było to moje pierwsze spotkanie z twórczością Christophera W. Gortnera, to muszę przyznać, że pokochałam jego styl pisania. Niesamowicie szybko wciągnęłam się w porywającą fabułę powieści i w mgnieniu oka przeczytałam całą książkę, choć nie należy do tych najcieńszych. Nigdy nie sądziłam, że polubię się z powieściami historycznymi. Najpierw przeczytałam dylogię o Sisi autorstwa Allison Pataki, którą byłam zachwycona, teraz w moje ręce wpadła książka Gortnera i mój zachwyt wcale nie maleje. Okazuje się, że o postaciach historycznych można pisać w przystępny i ciekawy sposób, zamiast tworzyć nudne i obszerne biografie, choć trzeba mieć też na uwadze, że w przypadku powieści biograficznych prawda może mieszać się z fikcją. Mimo to z przyjemnością poznawałam losy Sarah. Dalsza część na: https://tamczytam.blogspot.com/2023/03/sarah-bernhardt-niezrownana-aktorka.html

To moje drugie spotkanie z twórczością Gortnera i mam nadzieję, że każde kolejne będzie równie udane. Tym razem, ten znany autor powieści historycznych bierze na warsztat postać Sarah Bernhardt. Wie co robi, jej życie jest fascynujące. Sarah dobrze znała biedę. Dzieciństwo spędziła u obcych ludzi, a jak już pojawiła się matka, to lepiej żeby jej nie było. "Zafundowanie" dorastającej córce życia w środowisku ekskluzywnych kurtyzan jest mało wychowawcze... Szczęśliwie Bernhardt spotykała na swojej drodze dobre dusze. Jedna z nich - Aleksander Dumas (swoją drogą spotkanie pełne uroku) odmieniła jej życie. Życie pełne wzlotów i upadków, nieszczęść i szczęśliwych przypadków. Można by rzec, że bogate jak jej artystyczna dusza. Śpiewała, rzeźbiła, malowała, ale w historii zapisała się jako aktorka. W latach 70 XIX w. była najpopularniejszą aktorka w Europie i Nowym Jorku. Później stała się też mecenasem sztuki; właścicielka teatru, producentka, nauczycielka. A to wszystko dzięki własnej charyzmie i uporowi. To dopiero była osobowość! I w teatrze i w domu ekscentryczna, pewna własnych możliwości, zorientowana na cele. Powieść wydaje się bardzo autentyczna. Gortner dba o historyczne detale (ale nie udaje historyka), a swoje pisanie poprzedza wnikliwym badaniem źródeł o postaci. Tworzy przyjemne, lekko czytające się powieści, przy czym nie tracą one historycznego charakteru. Nie tylko bohaterów się to tyczy, bowiem rewelacyjnie opisał tu klimat Francji XIX w. Z jednej strony rewolucja w świecie sztuki, z drugiej wojna francusko-pruska i oblężenie Paryża. Przyznam, że opisy scen z saloniku, w którym Bernhardt gości paryską bohemę, pełnym zwierząt, witająca ich w wyściełanej atłasem trumnie są genialne. Z drugiej strony upadek Paryża łamie serce. Gorąco polecam, bo to lektura łącząca przyjemne z pożytecznym. Wciągająca, trzymająca poziom do ostatniej strony. Zorientowana na postać, a jednocześnie przybliżająca historię.

Sarah Bernhardt to właściwie Henriette-Rosine Bernard (1844-1923), francuska aktorka teatralna pochodzenia żydowskiego, której biografię przybliża w fabularyzowanej wersji C.W. Gortner. Autor ukazuje jej życie począwszy od ukazania jej jako córki luksusowej kurtyzany, aż po niezwykłą przemianę w najsłynniejszą aktorkę epoki, w której przyszło jej żyć. Sarah Bernhardt pozostawiła po sobie nie tylko pamięć o rolach aktorskich, ale również spisane pamiętniki. Jak to bywa w powieściach, na potrzeby fabuły, autor zafałszował niektóre elementy z życia artystki. Piszemy jednak o beletrystyce, a nie o literaturze faktu. Sarah jako nieślubne dziecko kurtyzany miała to szczęście, że jej edukację opłacała rodzina ojca. W tym czasie jej matka stała się jedną z najbardziej wpływowych paryskich kurtyzan, zadając się z politykami, bankierami, generałami i pisarzami. Dzięki jej koneksjom Sarah w wieku 10 lat została przyjęta do ekskluzywnej szkoły przyklasztornej. Od najmłodszych lat interesowała się aktorstwem. W pewnym jednak momencie matka Sarah, Judith Bernard, postanowiła, że córka nie potrzebuje szkoły klasztornej, a powinna znaleźć sobie cenionego i bogatego protektora. Właściwie Sarah nie ma innego wyjścia, pomimo tego, że marzy zupełnie o innej przyszłości. Mając szesnaście lat jest niezamężna i spodziewa się dziecka (w rzeczywistości jedyne dziecko urodziła w wieku dwudziestu lat). Nie chce jednak oddawać dziecka na wychowanie zakonnicom. Dostaje kilka ról teatralnych i zostaje zatrudniona w Comédie Française. W 1870-1871 podczas wojny francusko-pruskiej i oblężenia Paryża, autor umieszcza ją w roli opiekunki i pielęgniarki rannych żołnierzy. Przyczyniła się zresztą do przekształcenia teatru w szpital. Sarah zakochuje się w jednym z żołnierzy. Sarah zyskała sławę, ale miała skomplikowane życie. Nie stroniła od kochanków, ale w rzeczywistości nigdy nie dbała o żadnego z nich. W świecie zawodowym zyskała sławę, dzięki zjawiskowemu, mrocznemu, ale także nowatorskiemu podejściu do gry aktorskiej. C.W. Gortner pokazuje jej dwa oblicza. Z jednej strony to kobieta uparta, zmotywowana do działania, silna, pełna temperamentu, a z drugiej – zepsuta i wulgarna. Sarah prowadziła fascynujące, niekonwencjonalne życie, pielęgnując przyjaźnie ze znanymi ludźmi: Aleksandrem Dumas, Victorem Hugo, Oscarem Wildem i księciem Bertie z Walii. Gortner ożywia w powieści miłość, nienawiść, wojnę, śmierć, intrygi, namiętność i oczywiście teatr. Powieść dobra, ale nie porywająca. Sarah Bernhardt nie jest w powieści sympatyczną postacią. Jej zachowanie kojarzy mi się z narcyzmem. Myślę jednak, że na ukształtowanie osobowości Sarah i jej stosunku do innych, wielki wpływ miała matka, poznane osoby i oczywiście zdobyte doświadczenia.

Uwielbiam pióro Christophera W. Gortnera i jego podejście do tematu biografii. Zazwyczaj nie sięgam po ten gatunek, ponieważ czuję się bardziej znużona lekturą niż zaciekawiona, ale w tym przypadku przełożenie prawdziwego życia na fabularną opowieść bardzo przypadło mi do gustu. Czytałam wcześniejsze książki autora i wszystkie mnie zachwyciły. Jego styl oraz nieograniczona wyobraźnia porywały mnie na kilka niezapomnianych godzin podczas których żyłam życiem bohaterów. Dodajmy, że niemalże prawdziwym życiem, bo chociaż powieści są fabularne to nawiązują do postaci żyjących naprawdę, które stanęły w opisywanych sytuacjach. W ten sposób nie tylko zyskałam dodatkową wiedzę, ale i zrozumiałam, że książki historyczne mogą być wciągające oraz pasjonujące. W najnowszym dziele Gortnera czytamy o Sarah Bernhardt, córce kurtyzany i jednej z najsłynniejszych aktorek swojej epoki. Jej życie było pełen wyzwań, niespodzianek a także niepowodzeń a autor wszystko to ujął w przepełnionej emocjami lekturze, która pobudzała moje szare komórki. Aby uniknąć losu swojej marki Sarah przeszła przez drogę licznych skandali, chciała się uniezależnić i odnaleźć na deskach teatru. Niestety w pewnym momencie zachodzi w ciążę i wydaje się, że to przesądzi o jej karierze. Ale przecież w końcu osiągnęła swój cel, prawda? Nigdy w życiu nie pomyślałabym, że powieść o losach danej autorki aż tak bardzo przypadnie mi do gustu. A jednak jej burzliwe życie, liczne przeciwności oraz pojawiające się wyzwania sprawiły, że po prostu nie mogłam się oderwać od tego co czytam. Sam autor również przyłożył do tego swoją rękę, ponieważ gdyby nie jego cudowny styl pewnie nie wgryzłabym się w temat aż tak bardzo. A jednak te ponad pięćset stron przepłynęło mi przez palce w zaskakująco szybkim tempie co tylko udowadnia jak dobra, smaczna i wciągająca była to lektura. "Sarah Bernhardt. Niezrównana aktorka" to utrzymana na bardzo wysokim poziomie biografia, która w prosty sposób pozwala zrozumieć losy prezentowanej postaci. Skrupulatne przedstawienie faktów dobrze łączy się z fabularnym przedstawieniem oraz masą przeróżnych emocji. Christopher W. Gortner pisze z pasją i wiarygodnością, nie zapomina o szczerości oraz przedstawia przeszłość w imponujący sposób, więc wszystkie jego powieści ogromnie Wam polecam.